Με τίτλο <<Η αόρατη μειονότητα της Ελλάδας, οι Μακεδόνες Σλάβοι>>, προσπαθεί να επηρεάσει την κοινή γνώμη δημιουργώντας τετελεσμένα, την ώρα που Ρωσία και ΗΠΑ όπως όλα δείχνουν θα συμφωνήσουν σε αλλαγές συνόρων στα Βαλκάνια.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Συμφωνία των Πρεσπών είναι σημαντική πολιτική πρόοδος που θα βοηθήσει στην άμβλυνση φόβων. Η διαδικασία όμως έχει προκαλέσει κύματα θυμού και άγχους, με μεγάλες, ενίοτε βίαιες, διαμαρτυρίες που αντιτίθενται στη συμφωνία, υποστηριζόμενες από τμήματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το ρεπορτάζ του το BBC στην ηλεκτρονική έκδοση......
Επικυρώνοντας την συμφωνία με την νεοσυσταθείσα Βόρεια Μακεδονία, η Ελλάδα έχει ρητά αναγνωρίσει την ύπαρξη <<Μακεδονικής γλώσσας>> και εθνότητας. Αλλά αρνείται την ύπαρξη της δικιάς της <<Μακεδονικής μειονότητας>> για δεκαετίες, αναφέρει κάποια Μαρία Margaronis. Θα αλλάξει τώρα κάτι;
Μεταξύ των άλλων στο ρεπορτάζ αναφέρονται και τα εξής:
O κύριος Φωκάς ετών 92, ένας συνταξιούχος δικηγόρος μιλά Ελληνικά αλλά με ένα ιδίωμα, η μητρική του γλώσσα είναι τα Μακεδονικά, μια σλαβική γλώσσα που σχετίζεται με τα Βουλγαρικά και την μιλούσαν στα Βαλκάνια για δεκαετίες. Μας ξεναγεί στο μοντέρνο σπίτι του γιου του στην βόρεια Ελλάδα και μας εξιστορεί μια ιστορία που πονάει, την ιστορία της μη αναγνωρισμένης σλαβικής μειονότητας της Ελλάδας.
Μας διευκρινίζει ότι είναι και τα δύο: Εθνικά Μακεδόνας και Έλληνας πατριώτης. Έχει κάθε λόγο να υπογραμμίζει την αφοσίωση του. Για περίπου έναν αιώνα οι <<Μακεδόνες>> στην Ελλάδα ήταν αντικείμενα υποψίας καθώς η παρουσία τους δεν γινόταν αποδεκτή από κανέναν. Οι περισσότεροι ήταν απρόθυμοι να μιλούν σε ξένους για την ταυτότητα τους. Για τους εαυτούς τους και τους άλλους, είναι γνωστοί απλά ως ντόπιοι, που μιλούν μια γλώσσα που ονομάζεται τοπική. Απουσιάζουν εντελώς από τα εγχειρίδια της σχολικής ιστορίας, δεν έχουν εμφανιστεί στις απογραφές από το 1951, αναφέρθηκε μόνο ότι μιλούν σλαβικά και δεν αναφέρονται καθόλου στο κοινό. Οι περισσότεροι Έλληνες δεν γνωρίζουν καν ότι υπάρχουν. Αυτή η διαγραφή ήταν ένας από τους λόγους για την μακρόχρονη διαμάχη της Ελλάδας με την πρώην Γιουγκοσλαβική δημοκρατία, που τώρα επίσημα ονομάζεται Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Η διαμάχη επιλύθηκε τελικά τον περασμένο μήνα με ψηφοφορία στο Ελληνικό κοινοβούλιο επικυρώνοντας με πλειοψηφία μόλις επτά ατόμων, μια συμφωνία που έγινε τον περασμένο Ιούνιο από τους δύο πρωθυπουργούς των χωρών. Όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της κοινοβουλευτικής συζήτησης στην ύπαρξη <<Σλαβομακεδόνων στην Ελλάδα >> την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, έσπασε ένα μακροχρόνιο ταμπού. Η χρήση του ονόματος <<Μακεδονία>> από το γειτονικό κράτος, αναγνωρίζει σιωπηρά ότι οι <<Μακεδόνες>> είναι αυτοί οι ίδιοι και ανοίγει την πόρτα σε δύσκολες ερωτήσεις σχετικά με την ιστορία της <<Μακεδονικής μειονότητας>> της Ελλάδας.
Όταν γεννήθηκε ο κ. Φωκάς, η βόρεια Ελληνική περιοχή της Μακεδονίας είχε προσαρτηθεί πρόσφατα από το Ελληνικό κράτος. Μέχρι το 1913 ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Σερβία να φλερτάρουν με όσους κατοίκους μιλούσαν Σλαβικά, ως μέσο για την διεκδίκηση της επικράτειας. Ως αντίδραση σε αυτές τις δυνάμεις που συγκρούονταν μεταξύ τους, στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, προέκυψε μια ξεχωριστή ταυτότητα αυτή των <<Σλαβομακεδόνων>> . Όπως έλεγε ο θείος του κ. Φωκά, η οικογένεια δεν ήταν ούτε Σέρβοι, ούτε Έλληνες ούτε Βούλγαροι, αλλά Ορθόδοξοι Μακεδόνες.
Τελικά, οι Σλάβοι <<Μακεδόνες>> βρέθηκαν χωρισμένοι μεταξύ αυτών των τριών νέων κρατών. Στην Ελλάδα ορισμένοι εκδιώχθηκαν. Όλα τα χωριά και οι πόλεις με μη Ελληνικά ονόματα έλαβαν νέα, τα οποία επέλεξε μια επιτροπή μελετητών στα τέλη της δεκαετίας του 1920, αν και σχεδόν έναν αιώνα μετά μερικοί ντόπιοι εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τα παλιά.
Το 1936, όταν ο κ. Φωκάς ήταν εννέα ετών, ο Έλληνας δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς (θαυμαστής του Μουσολίνι), απαγόρευσε τη <<Μακεδονική γλώσσα>> και ανάγκασε τους <<Μακεδόνες>> να αλλάξουν τα ονόματά τους σε Ελληνικά.
Ο κ. Φωκάς θυμάται αστυνομικούς να παρακολουθούν όσους θρηνούσαν σε κηδείες και να στήνουν αυτί στα παράθυρα για να πιάσουν κάποιον που μιλάει ή τραγουδάει στην απαγορευμένη γλώσσα. Υπήρχαν αγωγές, απειλές και ξυλοδαρμοί. Οι γυναίκες, οι οποίες συχνά δεν μιλούσαν Ελληνικά, κάλυπταν το στόμα τους με μαντίλες, για να μιμηθούν την ομιλία τους, η μητέρα του κ. Φωκά συνελήφθη και της επιβλήθηκε πρόστιμο 250 δραχμών.
Όταν το 1941, η Γερμανία, η Ιταλία και η Βουλγαρία εισέβαλαν στην Ελλάδα, μερικοί Σλάβοι υποδέχτηκαν τους Βούλγαρους ως πιθανούς απελευθερωτές από το καταπιεστικό καθεστώς του Μεταξά. Αλλά πολλοί σύντομα εντάχθηκαν στην αντίσταση, υπό την ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος και συνέχισαν να αγωνίζονται με τους κομμουνιστές στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε την κατοχή του Άξονα. Η Βουλγαρία προσάρτησε το ανατολικό τμήμα της Ελληνικής Μακεδονίας από το 1941 έως το 1944, διαπράττοντας πολλές φρικαλεότητες, αλλά πολλοί Έλληνες αποδίδουν εσφαλμένα αυτά στους <<Μακεδόνες>> τους οποίους αναγνωρίζουν ως Βούλγαρους.
Οι κομμουνιστές τελικά ηττήθηκαν, συνεχίζει ο κ. Φωκάς, αλλά ακολούθησαν αντίποινα για όποιον συνδεόταν με την αντίσταση ή την αριστερά.
Οι <<Μακεδόνες>> πλήρωσαν περισσότερο από οποιονδήποτε για τον εμφύλιο πόλεμο, λέει ο Φωκάς, ο οποίος στη συνέχεια φοίτησε στη Θεσσαλονίκη, συνελήφθη και πέρασε τρία χρόνια στη Μακρόνησο, όχι για κάτι που έκανε, αλλά επειδή η μητέρα του βοήθησε τον γαμπρό του να αποδράσει από τον φεγγίτη ένα καφενείο όπου κρατούνταν.
Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους στη Μακρόνησο ήταν Έλληνες αριστεριστές και πιέστηκαν να υπογράψουν δηλώσεις μετάνοιας για το υποτιθέμενο κομμουνιστικό τους παρελθόν. Εκείνοι που αρνήθηκαν αναγκάστηκαν να συρθούν κάτω από συρματόπλεγμα ή χτυπημένοι με παχιά μπαμπού. Τα πράγματα έγιναν φρικτά, συνεχίζει ο Φωκάς. Αλλά δεν πρέπει να μιλάμε. Γι αυτούς είναι προσβολή του Ελληνικού πολιτισμού, βλάπτει το καλό όνομα της Ελλάδας. Δεκάδες χιλιάδες μαχητές με το Δημοκρατικό Στρατό, περίπου οι μισοί από αυτούς μιλούσαν σλαβικά, εξορίστηκαν στις χώρες του ανατολικού μπλοκ κατά τη διάρκεια και μετά τον εμφύλιο πόλεμο. Περίπου 20.000 παιδιά μεταφέρθηκαν πέρα από τα σύνορα από τους κομμουνιστές, είτε για την προστασία τους είτε ως εφεδρικά στρατεύματα για μια μελλοντική αντεπίθεση. Πολλοί Σλάβοι πολίτες επίσης πήγαν βόρεια για ασφάλεια. Ολόκληρα χωριά έμειναν κενά, όπως ο παλιός οικισμός της Κρυσταλλοπηγής κοντά στα Αλβανικά σύνορα, όπου μόνο η επιβλητική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου μαρτυρεί έναν πληθυσμό που κάποτε αριθμούσε περισσότερες από 1.500 ψυχές.
Το 1982, 30 χρόνια μετά το τέλος της σύγκρουσης, η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ελλάδας εξέδωσε διάταγμα που επέτρεπε την επιστροφή των προσφύγων από τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά μόνο εκείνοι που ήταν Ελληνικής καταγωγής. Οι <<Μακεδόνες>> από την Ελλάδα παρέμειναν εξόριστοι από τη χώρα τους, τα χωριά τους και τη γη τους, οι οικογένειες που χωρίστηκαν από τον πόλεμο δεν επανασυνδέθηκαν ποτέ.
Είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο αριθμός των Σλάβων ή των απογόνων των <<Μακεδόνων>> στην Ελλάδα. Ο ιστορικός Λεωνίδας Εμπειρίκος, εκτιμά ότι περισσότεροι από 100.000 εξακολουθούν να ζουν στην Ελληνική περιφέρεια της Μακεδονίας, αν και μόνο 10.000 έως 20.000 θα αναγνωριστούν ανοιχτά ως μέλη μιας μειονότητας και πολλοί άλλοι είναι υπερήφανοι Έλληνες εθνικιστές.
Η <<Μακεδονική>> γλώσσα δεν έχει επίσημα απαγορευτεί στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, αλλά ο φόβος εξακολουθεί να παραμένει. Μιλώντας ή τραγουδώντας στα <<Μακεδονικά>> μπορεί ακόμα να είναι αιτία παρενόχλησης.
Ο γιος του κ. Φωκά είναι μουσικός. Παίζει το <<Μακεδονικό>> φλάουτο καθώς μας κοιτάζει ο δικός του μικρός γιος. Αυτός και μια ομάδα φίλων συνήθιζαν να φιλοξενούν ένα διεθνές φεστιβάλ μουσικής στην πλατεία του χωριού, με συγκροτήματα από τη Βραζιλία, το Μεξικό και τη Ρωσία. Αφού έπαιζαν τα συγκροτήματα αυτά, κάναμε πάρτι και παίζαμε <<Μακεδονικά>>τραγούδια. Κανένα από αυτά δεν ήταν εθνικιστικό ή αυτονομιστικό. Αλλά το 2008, η τοπική αρχή μας απαγόρευσε ξαφνικά την διοργάνωση του φεστιβάλ στην πλατεία.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου